Pedro Lemebel

Drżę o ciebie matadorze – to tak potrzebna odmienność.

Drżę o ciebie matadorze

Autor: Pedro Lemebel

Tłumaczenie z języka hiszpańskiego: Tomasz Pindel

Kolacjonowanie: Juan Diego Ramírez

Tytuł oryginalny: Tengo miedo torero

Wydanie: I

ISBN: 978-83-62498-35-2

Format: 125 x 190 mm

Liczba stron: 208

Oprawa: miękka

Cena: 45,00 zł (kup u nas!)



Pedro Lemebel
© Andrés Canepa

Pedro Segundo Mardones Lemebel (1952–2015) – chilijski pisarz, artysta, dziennikarz radiowy, aktywista i prowokator. Syn piekarza, urodzony w jednej z najbiedniejszych dzielnic Santiago de Chile, wyrastał w domu bez książek. Uczył się obróbki metalu i meblarstwa w szkole zawodowej. Ukończył studia na Uniwersytecie Chile z tytułem nauczyciela sztuk plastycznych. Pracował w dwóch liceach, skąd został usunięty prawdopodobnie z powodu wyglądu, który nieszczególnie ukrywał jego orientację seksualną.

W 1987 r. wraz z poetą i artystą Francisco Casasem założył performerski kolektyw Yeguas del Apocalipsis (Klacze Apokalipsy) zajmujący się twórczym sabotażem wydarzeń artystycznych i politycznych w celu zwrócenia uwagi na najmocniej marginalizowane grupy społeczne. Kontrkulturowe akty politycznego oporu przeciwko dyktaturze Augusta Pinocheta odznaczały się kreatywnością, humorem, lirycznością, przepychem, czasem brutalnością. W jednym z wystąpień, oddając hołd matkom desaparecidos (porwanych i zamordowanych przez wojskowe dyktatury), tańczyli boso na mapie Ameryki Łacińskiej pokrytej odłamkami szkła, aż ich stopy zaczęły krwawić. W Chile czasów Pinocheta Lemebel poruszał tematy, o których mieli odwagę mówić tylko nieliczni. Nawet dla krajowej opozycji lewicowej jego teatralne ekscentryczne występy czyniły z niego niewygodną postać, trzymał bowiem lustro ukazujące ich własne machismo i homofobię. W latach 1994–2002 Lemebel prowadził audycje w niezależnej stacji radiowej Radio Tierra. Założył Dom Kobiet „La Morada”.

Lemebel zajął się pisarstwem podczas warsztatów organizowanych przez Stowarzyszenie Pisarzy Chilijskich. Jak wspominał, uczęszczał na nie z powodu „ciasteczek, kawy i ładnych chłopców”, a bardziej niż literacka ambicja „kierowały nim różne rodzaje głodu”. Jako autor crónicas (według Lemebela to gatunek bękart łączący reportaż, wspomnienia, analizę gospodarczą, historię, poezję i ekstrawaganckie akty wyobraźni) i powieściopisarz wyróżniał się bogatą i oryginalną prozą – poetycką, samooczerniającą, lekceważącą, barokową i kiczowatą, cechującą się wolnością i humorem niespotykanym we współczesnej chilijskiej literaturze. Poruszał przede wszystkim historie ludzi z marginesu społeczeństwa chilijskiego, często łącząc wątki autobiograficzne z fikcją (którą określał jako „silikon”). W swoich tekstach rzucał światło na marginalne połacie Santiago, wcześniej usunięte z narodowego wyobrażenia miasta przez klasowo naznaczoną kartografię. Dlatego mówi się o Chile przed Lemebelem i po Lemebelu.

Jego pierwszy tom crónicas – La esquina es mi corazón (Na rogu ulicy jest moje serce) – ukazał się w 1995 r. i zapoczątkował wyjątkową popularność Lemebela. Pierwsza i jedyna powieść, Tengo miedo torero (Drżę o ciebie matadorze) ukazała się w 2001 r. i w Chile została uznana za książkę otwierającą nowe tysiąclecie.

Stypendysta Fundacji Guggenheima, laureat m.in. Premio Donoso oraz Anny Seghers, wystąpił z wykładami na uniwersytetach w Harvardzie i Standford. Jego książki adaptowane są do teatru i kina, a o nim samym powstają filmy dokumentalne oraz prace naukowe w wielu krajach świata.

Pedro Lemebel zmarł na raka krtani, choć przez wiele lat chorował na AIDS. W pogrzebie Lemebela, który odbył się w kościele franciszkanów, wzięły udział setki osób, wśród nich celebryci i politycy. Socjalistyczna prezydentka Chile, Michelle Bachelet, nazwała go „bojownikiem o sprawiedliwość społeczną i obrońcą wolności”. Claudia Barattini, minister kultury, podkreśliła, że Lemebel jest „kluczową postacią Chile, wielkim artystą, który pozostawił po sobie próżnię”. To surrealistyczne zakończenie egzystencji człowieka, który definiował siebie jako „biednego starego pedała” i przeciwstawiał się establishmentowi wszelkiego rodzaju: wojskowej dyktaturze Pinocheta, marksistowskiemu ruchowi oporu (który potępiał homoseksualność jako burżuazyjny występek), neoliberalnemu konsensusowi stojącemu za „chilijskim cudem gospodarczym”, ale również działaczom LGBT, którzy, według Lemebela, odnosili korzyści z cierpienia gejów.

W Polsce ukazała się jego jedyna powieść Drżę o ciebie matadorze.

Wypowiedzi o Lemebelu

Roberto Bolaño

Lemebel w każdej kronice popełnia to, co powinno być celem wszystkich pisarzy: harakiri.

El Mercurio (Santiago), 3 listopada 1999 r.

Według mnie to jeden z lepszych pisarzy chilijskich i najlepszy poeta mojego pokolenia. Nawet jeśli nie pisze wierszem.

Pedro Lemebel to jeden z nielicznych, którzy nie szukają poważania – tego poważania, dla którego autorzy chilijscy się prostytuują – ale wolności.

ojoentinta.com

Inni

Pedro Lemebel to wybitny głos mojego ukochanego kraju. Sprawia, że śmiejemy się i płaczemy, podczas gdy on sam, jako autor, podważa nasze dotychczasowe założenia, pokazując, jak wnikliwa potrafi być literatura i jak ekscytujące może być czytanie.

Isabel Allende

Lemebel przedstawił swoją powieść ubrany we wściekłą czerwień i przystrojony w nakrycie głowy z piór, przed audytorium pełnym sympatyków, pośród których znaleźli się politycy, filmowcy, dziennikarze, ale prawie żadnego pisarza. Książka przez ponad rok była na liście bestsellerów w Chile.

memoriachilena.gob.cl

Lemebel zmienił postać transwestyty w ikonę ruchu oporu przeciwko jednolitości chilijskiego konsensusu politycznego.

Sandra Garabano, jstor.org

Więcej o Lemebelu w artykule Aleksandry Lipczak Kuternoga w Dwutygodniku.

Pożegnanie

Jak ustawić napisy polskie:

  1. Kliknij Ustawienia
  2. Wybierz Napisy.
  3. Wybierz język.

Pożegnanie Lemebela w New Yorkerze

To surrealistyczny koniec dla pisarza, który nazywał siebie „ciotą” (una loca) i „biednym starym pedałem” (un marica pobre y viejo). Jego styl i obsesje zrodziły się na społecznym marginesie i w politycznej opozycji. Lemebel, definiując siebie, przeciwstawiał się każdemu establishmentowi: zarówno wojskowej dyktaturze Pinocheta, jak i marksistowskiej opozycji, która potępiała homoseksualność jako burżuazyjny występek. Protestował przeciwko neoliberalnemu konsensusowi stojącemu za „chilijskim cudem gospodarczym”, ale także przeciwko działaczom LGBT, którzy, według niego, odnosili korzyści z cierpienia i sposobu życia gejów.

Garth Greenwell, The New Yorker